Maraş Çarşıları Kimliğine Kavuşuyor

Kahramanmaraş Belediye Başkanı Mustafa Poyraz, çarşıların restorasyonlarında sona gelindiğine işaret ederek çarşıların kendi kimliklerine kavuşturmanın mutluluğunu yaşadıklarını söyledi.

Restorasyon çalışmalarına ilişkin bilgi veren Belediye Başkanı Mustafa Poyraz: “Restorasyon çalışmaları tamamlandığı zaman çarşılarımız eski orijinal görüntüsüne kavuşacak ve pırıl pırıl olacak. Dışarıdan insanlar şehrimizi gezmeye geldikleri zaman çarşılarımızı mutlaka görmeden gitmeyecekler. Bu bir süreçtir. İlk adımı attık ve şu anda da yolun yarısını tamamladık. Çarşılarımızın restorasyonları tamamlanacak. Oluşturacağımız Altın Üçgen hedefimize adım adım ilerliyoruz” diye konuştu.

Anadolu’nun en eski Ticaret Bölgelerinden Maraş Çarşılarının Cephe İyileştirme Projeleri kapsamındaki Restorasyon Uygulamalarında sona gelindi.

Maraş şehir merkezini oluşturan yapı taşlarından kale, çarşı kompleksi, hamamı ve hanıyla Maraş şehri tarihi dokusuna adım adım yaklaşmaktadır.

Belediye Başkanlığımızın yürüttüğü; “Tarihi Maraş Çarşıları Cephe İyileştirme Kentsel Tasarım ve Alt Yapı ve Restorasyon Projesi”, Maraş Tarihinin en önemli yaşam izlerinden Maraş Çarşısı(Suk-ı Maraş)-Belediye Çarşısı, Bakırcı-Semerci Çarşısı, Saraçhane Çarşısı, Mazman-Kazzaz Çarşıları, uygulamasında sona gelinmiştir.

“Amaç güzeli yapmak değil doğruyu yaparak kültürü yaşatmak” bilinciyle Maraş Çarşılarının Cephe İyileştirme Projesini uygulamaya başlayan Kahramanmaraş Belediyesi projelendirme süresi dâhil yaklaşık 4 yıldır çalışmalarını devam ettirmekteydi. Projelendirme sürecinin ardından günlerce süren esnaf bilgilendirmeleri ve ardından esnaf toplantılarıyla yola devam eden Kahramanmaraş Belediyesi saklı kalan tarihi gün yüzüne çıkarmak için 2012 yılının Temmuz ayında proje uygulamasına başlamıştı.

İlk olarak; yüzyıllarca uğradığı değişiklikleri ve geçirdiği her dönemin eklentilerini bünyesinde barındıran yapılar yapılan raspalarla en sade haline ulaştırılmaya çalışıldı. Elde edilen özgün iş yeri cephelerindeki yüzyılların yorgunluğu ve zayıflatmışlığı giderilerek sağlamlaştırmalar yapıldı. Çalışmalar; esnafların ve vatandaşların mağduriyetine sebebiyet vermemek için gece yapılarak Kahramanmaraş Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğü Kudeb (Koruma, Uygulama, Denetim Bürosu) servisi uzmanları çalışmaların istisnasız her safasında uygulamaların takipçisi olup kontrollüğünü gerçekleştirdi. Öncelikle insan ilişkilerine dayanan Çarşı restorasyonunda mülkiyet sahipleri çalışmalar için ikna edilmeye çalışıldı.

Cephe İyileştirme Uygulamalarında; esnafların şikâyetleri; esnaf ve Adana Koruma Kurulu arasında adeta bir köprü oluşturan Kudeb uzmanları Adana Koruma Kurulunca onaylanan Proje kapsamında gelen tüm sorunları değerlendirerek yerinde çözüme ulaştırdı. Bir taraftan da Prosedür işlerini takip eden Kudeb uzmanları; çalışma alanında da kentin geçmiş ve geleceğinin buluştuğu bugünü, yaptığı bu çalışmalarda somut olarak yansıtmaya çalıştı.

Çalışma süresinin ortalarına doğru iş yeri cephelerindeki özgün kemerler uygun malzemeler ve uygulama teknikleriyle onarıldı. Özgünlüğünü yitirenler ise cephe yüzeylerinde aynı etkiyi sağlama adına komşusunun taklidi olarak imal edildi. Cephede sıvalar, ahşap doğramalar, aynı zamanda alt yapı uygulamaları hemen akabinde çatı işleriyle çarşı şekillenmeye başladı. İnşa edildiği ilk günden 1940’lı yıllara kadar varlığını tonozlu olarak sürdüren Maraş Çarşısının üst örtüsü 2013 yılı itibariyle de benzer etkisine kavuşturuldu. Radikal bir müdahale karar ve tekniğiyle çelik ve ahşap malzeme buluşturularak yine tonoz hissi verilen Maraş Çarşısı üst örtüsü imal edildi. Özgününde ise üst örtüsü olmayan varlığına üst örtüsüz açık olarak inşa edilen Bakırcı-Semerci Çarşısı, Saraçhane Çarşısı, Mazman-Kazzaz Çarşılarında da yine aynı radikallikteki müdahale kararıyla gridal sistemindeki ahşap lamine+cam çatı formu imal edildi. Birbirine girft olan çarşı komleksinin askılığını Maraş Çarşısı oluştururken ona tutunan Bakırcı-Semerci Çarşısı, Saraçhane Çarşısı, Mazman-Kazzaz Çarşıları da askısını oluşturmuştur. Buna bağlı olarak Maraş çarşısından diğer çarşılara ve sokaklara geçiş ve güvenlik için imal edilen 13 adet kapı; yoğun yaya akışında adeta bir Es işareti hissi vererek kapıları kullanan insanların kendilerini farklı bir konsepte hazırlaması için bir işaret oluşturmaktadır.

Üst örtü imalatları devam ederken farklı imalatlarda kendisini göstermeye başladı. Çarşı sakinleriyle birebir görüşülerek yapılan işlerin bireyselliğin çok dışında beş yüz yıllık birikime sahip çarşının kaderi olduğu fikri kazandırılmaya çalışıldı ve yaklaşık bir haftalık bir süre için iş yerlerini sırlayan esnaflar zemin uygulamaları için çalışmalara olanak sağladı.

Geçmişteki tarihi dokunun bir parçası olan araç yolu, yaya yolu ve evlerimizin kapı önlerini süsleyen “kara taş” Bir beylik kenti olan Maraş şehrinin değişerek gelişen şartlarıyla eski karar taşı andıran rengi ve formuyla kübik bazalt taş olarak karşımıza çıkmıştır. Aynı amaçla Farklı konseptlerde restorasyon uygulaması yapılan çarşılarda zemin döşemelerindeki uygulama formaları değiştirilerek çarşılar bu bağlamda birbirinden ayrıldı.

Uygulamaların sonuna yaklaşıldığında ise tüm iş yerleri işlevlerinin gereği cephe uygulamaları, özgün ahşap kepenklerin yerlerine günün gereği otomatik kepenkler, üst örtü işleri zemin döşemesi, cephe ve üst örtü çelik taşıyıcı boyaları, ihtişamlı taç kapılar ve geçiş kapıları, aydınlatmalar, tente işleri son müdahalelerini görmektedir.

Şehir merkezini oluşturan kalenin eteğinde konumlanan Çukur hamam payına düşen restorasyon görevini başarıyla 2013 yılı mayıs ayında tamamlayarak yine doğru ve özgün nefesle, hamam olarak işlevini devam ettirmektedir.

Yine Anadolu şehir merkezlerinin bir parçası ve çarşı komplekslerinin olmazsa olmazlarından han yapısı, Maraş şehrinin de Katip hanı restorasyon uygulamasına 2012 yılında başlamıştı. Yok olmaya yüz tutan karma dönemleri bünyesinde bulunduran yapı muhdeslerinden arındırılarak özgün yapısı ortaya çıkarıldı. Zemin ve 2 kat ve sabunhaneden oluşan han yapısının restorasyon müdahale kararı da yine çarşılar kadar radikaldi.yapının fazlaca hasarlı olan son iki katı sökülerek rekonstrüksiyon (onarılması mümkün olmayan bir yapının ya da bir bölümünün özgününe uygun olarak tekrar imal edilmesi) yapıldı.İşlev farklılığından dolayı fazla yaya sirkülasyonuna mazruz kalacak yapıda yine çelik ve ahşap buluşturularak özgün plan şemasıyla hanın restorasyon uygulaması sona ulaştırılmıştır.

Belediye Başkanlığımızın istikrarlı politikası ile Tarihi Ticaret Bölgesinin büyük ölçüde özgünlüğüne kavuşturulması amaçlanan ve günden güne amacına ulaşıldığını ispat eden bu uygulamalar başta esnafları olmak üzere Maraş halkını da memnun etmektedir.