Güneş ışınları 21 mart ve 21 eylül tarihlerinde ekvatora dik düşer . Her yerde gece ve gündüzler eşit olur . Bu duruma ekinoks denir.
- Kuzey Yarımküre’de ilkbahar, Güney Yarımküre’de sonbahar başlangıcıdır.
- Güney Yarımküre yaz, Kuzey Yarımküre kış mevsiminden çıktığı için (sıcaklık birikimi nedeniyle) Güney Yarımküre daha sıcaktır.
- 21 Mart’tan sonra ışınlar Ekvator’un kuzeyine daha dik geleceği için Kuzey Yarımküre’de gündüzler daha uzun olur.
-Kuzey Kutup Noktası’nda 6 ay süreli gündüzün, Güney Kutup Noktası’nda ise 6 ay süreli gecenin başlangıcıdır.
21 MART VE 23 EYLÜL EKINOKSLARIN ORTAK ÖZELLIKLERI
o Güneş ışınları Ekvator’a dik gelir.
o Güneş ışınları her iki yarımküreye aynı açılarla gelir.
o Dünya’daki durgun sularda gel-git genliği artar.
o 21 Mart tarihinden 23 Eylül tarihine kadar ışınlar Ekvator’un kuzeyindeki noktalara dik geldiğinden Kuzey Yarımküre’de gündüzler, Güney Yarımküre’den daha uzundur. 23 Eylül’den 21 Mart’a kadar ise Güney Yarımküre’deki gündüzler Kuzey Yarımküre’den daha uzundur.
o 21 Mart Kuzey Kutup Noktası’nda, 23 Eylül ise Güney Kutup Noktası’nda 6 aylık gündüzün başlangıç tarihleridir. Güneş, ekinokslarda tam doğudan doğup tam batıdan batar.
o Güneş’ten her iki yarımküreye gelen enerji miktarı eşit olmasına rağmen, sıcaklık birikiminin farklı olması nedeniyle, sıcaklıklar eşit değildir.
o Güneş ışınları kutup noktalarına teğet geçtiğinden, aydınlanma dairesi kutup noktaları üzerinde oluşmuştur. Kutuplarda alacakaranlık yaşanır.
o Tüm Dünya’da gece ve gündüz süreleri eşittir (Ekinoks).
o Aynı meridyen üzerindeki tüm noktalarda Güneş aynı anda doğup, aynı anda batar.
o Her iki yarımkürede bahar mevsimlerinin başlangıcıdır. 21 Mart Kuzey Yarımküre’nin ilkbaharı, Güney Yarımküre’nin sonbaharıdır. 23 Eylül Güney Yarımküre’nin ilkbaharı, Kuzey Yarımküre’nin sonbaharıdır.
23 EYLÜL EKINOKSU
Dünya’nın yörünge üzerindeki konumu nedeniyle eksen eğikliğinin etkisi ortadan kalkar ve güneş ışınları Ekvator’a dik gelir. Buna bağlı olarak aşağıdaki olaylar gerçekleşir:
1. Güneş ışınları öğle vakti Ekvator’a dik açı ile düşer.
2. Dünya’nın her yerinde gece ve gündüz eşitliği yaşanır.
3. Güneş her iki kutuptan da görünür. KKN’nda güneş batmaya; GKN’nda güneş doğmaya başlar.
4. Kuzey Yarımküre’de sonbahar, Güney Yarımküre’de ilkbahar başlangıcıdır.
5. Aydınlanma çemberi kutup noktalarından teğet geçer.
6. Kuzey Yarımküre’de geceler gündüzlerden; Güney Yarımküre’de gündüzler gecelerden daha uzun olur.
7. Bir meridyen üzerindeki bütün noktalarda güneş aynı anda doğup, aynı anda batar.
8. Gölge boyu ekvatorda 0, Ekvator’la 45° enlemi arasında cismin boyu gölgenin boyundan büyük, 45° enlemlerinde cismin boyu gölge boyuna eşit, 45°-90° enlemleri arasında ise gölge boyu cismin boyundan uzundur.